Stelling van Amsterdam

De Stelling van Amsterdam is een 135 km lange verdedigingskring op 15-20 km rond de hoofdstad Amsterdam welke grotendeels tussen 1881 en 1914 door het Departement van Oorlog is aangelegd. Het omvat 3-5 km brede onderwaterzettingen (inundaties) en 36 forten, twee kustforten, twee vestingen, vier batterijen en twee kustbatterijen. Daarnaast zijn er nog veel meer inlaatsluizen, nevenbatterijen en magazijnen geweest. Dit alles om het als 'nationaal reduit', als laatst te verdedigen gebied, van Nederland te verdedigen. Alhoewel destijds veel inwoners weinig zullen hebben geweten van de forten moet de militaire aanwezigheid in de steden en op het platteland groot en tegelijkertijd heel gewoon zijn geweest. En daarmee het gevoel van buitenlandse dreiging door de drie supermachten rond ons land: Engeland, Duitsland en Frankrijk. Door de voortschrijdende techniek van artillerie, infanterie, vliegtuigen, atoomwapens enzovoort verloor de Stelling haar rol in de Nederlandse verdediging. Maar ook door het verdwijnen van de buitenlandse dreiging die na de Tweede Wereldoorlog juist omgevormd werd tot een bondgenootschappelijke verdediging. Nog altijd is de invloed van de Stelling te merken. Militairen zijn nog nauwelijks aanwezig maar de huidige ruimtelijke ordening en infrastructuur is voor een verbazingwekkend groot deel terug te leiden op de Stelling.

Door de kringenwet is er langs de Stelling nauwelijks gebouwd en nieuwe spoor- en autowegen moesten juist langs de forten komen te liggen.

De Stelling is in 1996 op de Lijst van het Werelderfgoed van de UNESCO geplaatst vanwege haar waarde voor de mensheid. De forten zijn het meest zichtbaar en spreken het meest tot de verbeelding. Er is meer verbeelding nodig om de gehele Stelling te zien als een kring van onderwaterzettingen en als logistiek systeem. Maar als je dat niet doet, ontgaat de essentie van dit in de wereld unieke bouwwerk. Tegenwoordig worden de forten voor diverse doeleinden gebruikt, zoals een wijnhandel, kinderopvang en schietvereniging.

Fiets- en wandelroutes leiden door de groene gordel, die dankzij de Stelling rond Amsterdam is ontstaan, langs forten waar vrijwilligers rondleidingen geven.

Er wordt gewerkt aan het realiseren van drie officiële bezoekerscentra in de forten.

website